Ngày 8/6/2022, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 31/2022/TT-BTC về Danh mục hàng hóa XNK Việt Nam để thực hiện các cam kết trong ASEAN. Ngày 16/11/2022 Bộ Tài chính có tờ trình Chính phủ về dự thảo Nghị định Biểu thuế XK, Biểu thuế NK ưu đãi, hiệu lực thi hành dự kiến cùng ngày với hiệu lực áp dụng Danh mục hàng hóa XNK Việt Nam cũng như các nghị định về biểu thuế FTA (17 nghị định về Biểu thuế FTA) mà Bộ Tài chính đang trình Chính phủ.

Tuy nhiên, do dung lượng các nghị định này lớn, nhiều nội dung có tính chất kỹ thuật nên sau khi trình Chính phủ, việc ban hành Nghị định không kịp tiến độ đề ra. Do đó, ngày 30/11/2022 Bộ Tài chính ban hành Thông tư 72/2022/TT-BTC để quy định lùi thời hạn hiệu lực áp dụng Thông tư 31/2022/TT- BTC sang ngày 30/12/2022.

Theo đó, để các cục hải quan tỉnh, thành phố triển khai các quy định hiệu quả, tiếp theo công văn số 4891/TCHQ-TXNK ngày 17/11/2022 về việc thực hiện Thông tư 31/2022/TT-BTC, Tổng cục Hải quan hướng dẫn thực hiện một số nội dung cụ thể.

Liên quan đến phân loại hàng hóa và áp dụng mức thuế kể từ ngày 30/12/2022, các đơn vị thực hiện phân loại hàng hóa theo Danh mục hàng hóa XNK Việt Nam và 6 Quy tắc tổng quát Giải thích việc phân loại hàng hóa ban hành kèm theo Thông tư 31/2022/TT-BTC và các quy định hiện hành về phân loại hàng hóa, tham khảo Chú giải chi tiết HS 2022 đính kèm công văn số 4891/TCHQ-TXNK.

Công chức Hải quan Ninh Bình (Cục Hải quan Hà Nam Ninh) hướng dẫn doanh nghiệp làm thủ tục hải quan. Ảnh: H.Nụ

Đối với việc áp dụng các mức thuế suất thuế XNK ưu đãi (gồm Chương 98), NK thông thường và thuế suất thuế NK ngoài hạn ngạch thuế quan, các đơn vị căn cứ Nghị định 122/2016/NĐ-CP, Nghị định 125/2017/NĐ-CP, Nghị định 57/2020/NĐ-CP, Nghị định 101/2021/NĐ-CP và Nghị định 51/2022/NĐ-CP của Chính phủ; Quyết định số 36/2016/QĐ- TTg ngày 1/9/2016, Quyết định số 45/2017/QĐ-TTg ngày 16/11/2017 và Quyết định số 28/2019/QĐ- TTg ngày 16/9/2019 của Thủ tướng Chính phủ (sau đây gọi là các Nghị định, Quyết định Biểu thuế) để thực hiện.

Để đảm bảo thực hiện đúng theo các quy định hiện hành, kể từ ngày 30/12/2022 khi Thông tư 31/2022/TT-BTC có hiệu lực đến ngày có hiệu lực của Nghị định thay thế các Nghị định, Quyết định Biểu thuế trên, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị thực hiện tra cứu và hướng dẫn DN khai báo theo mã số theo Thông tư 31/2022/TT-BTC và thuế suất tương ứng quy định tại các Nghị định, Quyết định Biểu thuế được liệt kê tại phụ lục 1 đính kèm công văn 5731/TCHQ-TXNK của Tổng cục Hải quan ngày 29/12/2022.

Đối với các mã số hàng hóa có mức thuế được ghi vi chú “KBTC” tại phụ lục 1 thì thực hiện tra cứu và hướng dẫn các DN khai báo thủ công trên Hệ thống thông quan điện tử hải quan theo hướng dẫn tại phụ lục 2. Cụ thể, áp dụng thuế suất cho các mã số tại cột 1 theo mức thuế suất quy định tại cột 4 tương ứng với các mã số tại cột 3.

Ví dụ: phân loại và áp dụng mức thuế mặt hàng XK “trầm hương, kỳ nam, tươi hoặc khô, đã cắt, nghiền hoặc dạng bột”: căn cứ Danh mục và Quy tắc tổng quát ban hành kèm theo Thông tư 31/2022/TT-BTC thì mặt hàng thuộc mã số 1211.90.17 và có mức thuế XK được ghi chú “KBTC” tại mục 1 phụ lục 1 nên tiếp tục tra cứu tại phụ lục 2, thì có thuế suất là 20% (cột 4) theo mức thuế suất tương ứng của mã số 1211.90.16.10 (cột 3) quy định tại các Nghị định, Quyết định Biểu thuế.

Trường hợp có sự khác nhau về mức thuế áp dụng theo hướng dẫn tại công văn này và các Nghị định, Quyết định Biểu thuế nêu trên, thì áp dụng mã số theo Thông tư 31/2022/TT-BTC và thuế suất hiện hành của mã số tương ứng tại các Nghị định, Quyết định Biểu thuế nêu trên.

Liên quan đến áp dụng các mức thuế suất thuế XK ưu đãi, thuế NK ưu đãi đặc biệt trong khuôn khổ các FTA song phương và đa phương, Tổng cục Hải quan đề nghị các đơn vị thực hiện tra cứu và áp dụng các mức thuế suất thuế XK ưu đãi và thuế suất thuế NK ưu đãi đặc biệt theo đúng quy định tại các Nghị định của Chính phủ ban hành các Biểu thuế XK ưu đãi, Biểu thuế NK ưu đãi đặc biệt có hiệu lực thực hiện từ ngày 30/12/2022.

Ngoài ra, để đảm bảo việc tổ chức thực hiện hiệu quả, Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị tiếp tục triển khai các nội dung như hướng dẫn tại công văn số 4891/TCHQ-TXNK và Cục Công nghệ thông tin và thống kê khai quan cần cập nhật các mức thuế suất tại phụ lục 1 vào Hệ thống VNACCS để hỗ trợ khai báo tự động.

Các cục hải quan tỉnh, thành phố tổ chức tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn các DN làm thủ tục hải quan tại đơn vị thực hiện khai báo theo đúng các quy định hiện hành và hướng dẫn tại công văn này. Trường hợp có vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện, yêu cầu kịp thời phản ánh về Tổng cục Hải quan để được hướng dẫn xử lý.

895 kg pháo nổ từ Lào được đối tượng Mai Thị Lý vận chuyển về Nghệ An được lực lượng Công an triệt phá ngày 22/8/2022. Ảnh: ST

Điểm nóng Bắc miền Trung

Theo đánh giá của các lực lượng chức năng, thời điểm gần đến tết Nguyên đán, tình trạng buôn lậu pháo nổ, ma túy trên tuyến biên giới và nội địa ở khu vực Bắc miền Trung càng trở nên nóng bỏng, phức tạp.

Là địa phương có địa hình rộng lớn, giáp biên giới với Lào, Nghệ An được coi là một điểm nóng. Bắt đầu từ tháng 8 nhiều đối tượng trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã liên hệ tìm mua pháo từ nước ngoài với số lượng lớn rồi sau đó vận chuyển về địa phương để chờ thời điểm bán kiếm lời. Điển hình, gần 1 tấn pháo nổ từ Lào được vận chuyển về Nghệ An bị Công an huyện Diễn Châu phát hiện, thu giữ trong đêm 22/8 cho thấy, số tang vật được các lực lượng chức năng thu giữ ngày càng lớn. Trước đó, ngày 19/8, lực lượng Công an tỉnh Nghệ An đã bắt giữ 3 đối tượng về tội mua bán 350 kg pháo nổ trái phép.

Mới đây nhất, rạng sáng 23/10, Công an huyện Yên Thành, Công an tỉnh Nghệ An chủ trì, phối hợp Công an huyện Ngọc Hồi, Công an tỉnh Kon Tum bắt giữ đối tượng Trương Thanh Quý, sinh năm 1990, trú tại huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum về hành vi buôn bán hàng cấm, thu giữ 551,8 kg pháo nổ các loại. Số pháo trên được lực lượng Công an thu giữ tại một nhà kho trên địa bàn tỉnh Kon Tum do Quý thuê để cất giữ “hàng”.

Điều đáng nói, sau khi bị phát hiện và bắt giữ, các đối tượng đều khai nhận một điểm chung là mua pháo của một số đối tượng người Việt đang sinh sống tại Lào, rồi tìm cách trà trộn vào hàng hóa di chuyển bằng phương tiện như container, xe tải kín vận chuyển về Việt Nam qua các cửa khẩu Cha Lo (Quảng Bình), Cầu Treo (Hà Tĩnh), Lao Bảo (Quảng Trị)…

Sau khi đưa số tang vật trót lọt qua cửa khẩu, các đối tượng sẽ tập kết cất giấu ở một địa điểm trong nội địa và chờ thời cơ bán ra, thậm chí còn thuê kho có trang bị, lắp đặt hệ thống camera giám sát, hệ thống cửa sắt 2 lớp để tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng.

Không chỉ ở địa bàn tỉnh Nghệ An, thời gian gần đây, lực lượng chức năng các tỉnh: Quảng Trị, Hà Tĩnh, Quảng Bình… liên tục bắt giữ các vụ vận chuyển pháo trái phép. Trong đó, đã có nhiều đường dây, đối tượng buôn bán, vận chuyển pháo trái phép bị lực lượng Biên phòng Quảng Trị triệt xóa. Cụ thể, ngày 27/10, lực lượng Biên phòng và Công an Quảng Trị đã bắt giữ 2 đối tượng: Hồ Tuấn, sinh năm 1975 và Lê Thị Chinh, sinh năm 1968, cùng trú tại thôn Cổ Thành, xã Tân Thành, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị khi đang vận chuyển 112 kg pháo qua biên giới.

Đáng lo ngại, hoạt động buôn bán, vận chuyển pháo trái phép được tổ chức rất tinh vi, có sự tham gia của nhiều đối tượng ở các địa phương khác nhau. Đường dây buôn bán, vận chuyển trái phép pháo nổ quy mô đặc biệt lớn được lực lượng chức năng của tỉnh Nghệ An, Quảng Trị đấu tranh triệt xóa là minh chứng.

Tuy nhiên, không chỉ riêng việc buôn bán, vận chuyển pháo nổ nóng bỏng tại dải miền Trung khi Tết đến gần, các lực lượng chức năng cho biết, tội phạm ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp ở nơi đây.

Theo đánh giá của Cục Hải quan Quảng Bình, năm 2022, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa, ma túy qua biên giới trên địa bàn tăng cả về số vụ và đối tượng so với năm 2021. Tại cửa khẩu quốc tế Cha Lo, các đối tượng lợi dụng vận chuyển hàng hóa XNK, quá cảnh để giấu hàng hóa, chất cấm trên phương tiện vận tải nhằm trốn tránh sự kiểm tra, phát hiện của các lực lượng chức năng. Trong đó, hoạt động vận chuyển trái phép các chất ma túy có dấu hiệu gia tăng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Thống kê cho thấy, liên tiếp trong ngày đầu tháng 11/2022, lực lượng kiểm soát Hải quan Quảng Bình đã phát hiện, xử lý 3 vụ, bắt giữ 5 đối tượng vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới. Điển hình, ngày 10/11/2022, các lực lượng: Công an, Biên phòng, Hải quan đã bắt giữ đối tượng Khăm Lạ Cong Mạ Ni, sinh năm 1981, trú tại Bản Làu Ngua, thị xã Thà Khẹt, tỉnh Khăm Muồn, Lào (là tài xế xe đầu kéo mang BKS Lào 1326, kéo theo rơ moóc BKS 1325) nhập cảnh vào Việt Nam khi đang có hành vi liên quan đến vận chuyển trái phép chất ma túy.

Để vạch trần thủ đoạn của đường dây này, lực lượng chức năng đã mở rộng điều tra và bắt quả tang đối tượng Đinh Thị Thanh, sinh năm 1972, trú tại xã Hóa Tiến, huyện Minh Hóa khi đang thực hiện hành vi nhận hơn 13 kg ma túy ketamin.

Mới đây nhất, ngày 14/11/2022, Chi cục Hải quan cửa khẩu Cha Lo bắt giữ đối tượng Đinh Xuân Thư, trú tại quận Hải An, Hải Phòng đi trên xe khách mang BKS Lào 9938 nhập cảnh từ Lào về Việt Nam có giấu 1 kg ma tuý đá bên trong hành lý. (Xem thêm bài Quảng Bình: Vẫn “nóng” vận chuyển ma túy đăng trên Tạp chí Hải quan-P.V).

Chủ động phối hợp ngăn chặn

Dự báo nền kinh tế tăng trưởng ổn định, thời gian tới, lưu lượng người, phương tiện XNC và hàng hóa XNK, quá cảnh sẽ tăng trở lại tại các cửa khẩu tuyến miền Trung. Nhiều khả năng cũng sẽ kéo theo hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy, pháo nổ, xăng dầu qua biên giới gia tăng.

Trước tình trạng buôn bán, vận chuyển pháo trái phép diễn ra rất phức tạp trong những ngày gần đây, đặc biệt khi tết Nguyên đán Quý Mão đang đến gần, lực lượng chức năng tại các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Bình đã chủ động xây dựng các kế hoạch đấu tranh, với mục tiêu chủ động ngăn chặn nguồn cung pháo nổ từ ngoài vào nội địa, nhằm không để tình trạng pháo nổ diễn biến phức tạp vào dịp cuối năm.

Thời điểm này, các lực lượng Công an, Biên phòng, Hải quan tại các tỉnh miền Trung đã lên kế hoạch tập trung đấu tranh, ngăn chặn từ sớm. Các lực lượng đã chỉ đạo và phân công cán bộ, chiến sỹ rà soát, nắm các đối tượng có dấu hiệu, biểu hiện nghi vấn hoạt động về mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng pháo, ma túy trái phép để đấu tranh, bắt giữ.

Để ngăn chặn, xử lý nghiêm hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, vận chuyển trái phép các chất cấm như ma túy, pháo nổ, ông Trần Đình Long, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hà Tĩnh cho biết, đơn vị đã xây dựng kế hoạch triển khai, trong đó, tăng cường công tác thu thập thông tin, nắm chắc tình hình địa bàn; triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan để kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hàng hóa XNK, hành lý, phương tiện XNC theo các tuyến, địa bàn, mặt hàng, đối tượng trọng điểm. Chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn tổ chức tuần tra, kiểm soát, trao đổi thông tin, điều tra, xác minh, tập trung vào các mặt hàng pháo và ma túy.

Còn tại địa bàn Quảng Bình, để đấu tranh ngăn chặn có hiệu quả, lực lượng Hải quan tập trung triển khai đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp kiểm soát hải quan, đặc biệt là chú trọng việc thu thập thông tin, phục vụ cho quản lý rủi ro. Đồng thời, bố trí chó nghiệp vụ luân phiên tác nghiệp tại cửa khẩu, kiểm tra toàn bộ hành lý của tài xế, hành khách nhập cảnh qua máy soi; sử dụng máy phát hiện nhanh ma túy để kiểm tra, thu thập thông tin đối với một số đối tượng nghi vấn liên quan đến ma túy.

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội. Ảnh: N.linh

Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo 360/TB-VPCP kết luận của Thường trực Chính phủ tại cuộc họp (ngày 21/11/2022) cho ý kiến về đề nghị xây dựng Luật Di sản văn bản (sửa đổi), đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật và dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định về cơ chế quản lý, phương thức, trình tự, thủ tục kiểm tra chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu.

Theo đó, Thường trực Chính phủ đánh giá cao Bộ Tài chính chuẩn bị kỹ càng; tiếp thu nghiêm túc, đầy đủ, cầu thị các ý kiến các bộ, ngành, cơ quan, ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, thẩm tra của Văn phòng Chính phủ; trình dự thảo Nghị định theo quy định. Ý kiến các bộ, ngành tâm huyết, thẳng thắn, trách nhiệm, có chất lượng.

Thường trực Chính phủ cơ bản thống nhất sự cần thiết ban hành Nghị định, qua đó nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra chuyên ngành, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nhất là trong hoạt động xuất nhập khẩu. Đến nay, dự thảo Nghị định đã được đa số thành viên Chính phủ biểu quyết nhất trí thông qua.

“Những vấn đề đã rõ, đã chín, đã được thực tế kiểm nghiệm, có sự đồng thuận cao thì đưa vào Nghị định; những vấn đề thực tế có vướng mắc, thực sự cần tháo gỡ thì cần rà soát, xác định các nội dung, phạm vi vấn đề sửa đổi, bổ sung. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với phân bổ nguồn lực, tăng cường thanh tra, kiểm tra theo chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của các bộ, ngành. Tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu”, thông báo nêu rõ.

Thường trực Chính phủ nhất trí về nguyên tắc thống nhất một đầu mối trong hoạt động kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu và các nội dung cải cách quy định tại dự thảo Nghị định.

Việc điều chỉnh tại dự thảo Nghị định đối với hàng hóa nhóm 2 công bố hợp quy theo biện pháp 2a (dựa trên kết quả tự đánh giá sự phù hợp) và biện pháp 2b (dựa trên kết quả của tổ chức chứng nhận, giám định đã đăng ký hoặc thừa nhận), hàng hóa vừa phải kiểm dịch vừa phải kiểm tra chất lượng và/hoặc kiểm tra an toàn thực phẩm, hàng hóa nhóm 2 thuộc lĩnh vực giao thông vận tải và quy định kiểm tra theo mặt hàng; cắt giảm thời gian, chi phí, thủ tục hành chính, hỗ trợ các doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu; bảo đảm phù hợp với các Luật chuyên ngành, tính khả thi, đồng bộ, thống nhất của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Đối với những nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ cần sớm ban hành để thực hiện. Những nội dung vượt quá thẩm quyền quy định của Chính phủ, giao các bộ, ngành rà soát, tổng hợp, đề xuất sửa đổi các Luật và các văn bản có liên quan.

Thường trực Chính phủ giao các Bộ: Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Khoa học và Công nghệ, Y tế, Xây dựng, Giao thông vận tải và các bộ, cơ quan có liên quan rà soát danh mục sản phẩm, hàng hóa có khả năng gây mất an toàn (Danh mục sản phẩm, hàng hóa nhóm 2) thuộc trách nhiệm quản lý của các bộ để đề xuất thay đổi phương thức kiểm tra và đưa ra khỏi danh mục các sản phẩm, hàng hóa không cần thiết, đảm bảo hiệu quả trong công tác quản lý.

Đồng thời, giao Bộ trưởng Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ, các bộ: Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Khoa học và Công nghệ, Y tế và các bộ, cơ quan có liên quan rà soát, thống nhất dự thảo theo ý kiến chỉ đạo trên, trình Thủ tướng Chính phủ trong tháng 11/2022.

Giao Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh chỉ đạo Bộ Tài chính và các bộ, cơ quan có liên quan trong quá trình hoàn thiện và xem xét, ký ban hành Nghị định.